5 minuten #81 – het woord neger

Vier jaar geleden had een vriend een schoen bij mij laten liggen. Ik stuurde hem per post na. De stagiair van het tijdschrift waar ik werkte vond dat zo grappig dat hij er een foto van maakte, die hij op Facebook plaatste. Ik heb nooit precies begrepen wat er zo grappig aan was. Ik geloof dat het erom ging dat het één schoen was. Hoe vergeet je nou één schoen? Dat mijn vriend twee paar schoenen bij zich had kwam kennelijk niet in de stagiair op. Daarom was hij stagiair, hij moest nog veel leren.

Facebook heeft een functie waarmee ze je laten weten wat je precies zoveel jaar geleden op Facebook hebt gezet. De stagiair maakt gebruik van die functie en plaatste de foto met de schoen opnieuw. Hij vond het nog steeds ontzettend grappig. Mij viel vooral mijn lange haar op. Ik weet dat ik in die tijd nog minder vaak naar de kapper ging dan tegenwoordig, maar dat mijn haar zo lang is geweest, kon ik me niet herinneren. Ik droeg hetzelfde trainingsjasje als vandaag.

Ik las de reacties onder het bericht van vier jaar geleden. Daarin zeg ik, tamelijk out of the blue: ik zag zojuist een neger met mijn trainingsjas, maar dan in vettere kleuren.

Neger.

Ik twijfelde erover de reactie weg te halen. Het woord neger is in de tussentijd taboe geworden. Ik probeerde me te herinneren of het misschien toen ook al een taboe was. Ik geloof van niet. Daarin word ik gesterkt door een aflevering van een geflopte talkshow met Katja Schuurman en Sophie Hilbrand. Cartoonist Gummbah gaat daarin met tv-presentator Rotjoch in discussie over de vraag of humor mag beledigen. Ze bespreken de cartoon ‘de clini-hooligan’, waarin een zwarte man in een ziekenhuisbed met bananen wordt bekogeld. Iedereen neemt in die uitzending het woord neger in de mond en dat lijkt niemand iets te kunnen schelen.

TOELICHTING
De tijden veranderen. Dat is niet erg, maar wel verwarrend. Het is goed dat er aandacht is gekomen voor onbewust (of: institutioneel) racisme en seksisme. Het debat heeft mij anders naar mijn omgeving laten kijken.

Ik ben voorzichtiger geworden. Voorheen ging ik ervan uit dat het genoeg was als mijn bedoelingen goed waren. Durfde ik harde grappen te maken over enge ziektes, slavernij en genocide, omdat ik niet meende wat ik zei en wist dat mijn toehoorders dat wisten. Tegenwoordig kan dat niet meer, alleen in kleine kring. Een soort schuilkerken van de ironie, waar we elkaar en anderen met woorden het ergste toe kunnen wensen omdat we weten dat we van elkaar houden.

Die herinneringsfunctie van Facebook doet me eens te meer beseffen dat internet niet vergeet. Alles wat je zegt kan tegen je gebruikt worden, zelfs decennia later. Daarom is kennis van de geschiedenis zo belangrijk. Het is gevaarlijk om enkel op basis van de huidige mores over het verleden oordelen.

De schoen is goed aangekomen. De PTT, daar kon je op vertrouwen.

De uitzending met de clinihooligan kijk je hier terug. Er is een nieuwsbrief en er komt een boek. De cartoon is afkomstig van Gummbah.nl. Meer zeg ik niet.