5 minuten #92 – gratis spatel

In de supermarkt kreeg je een gratis spatel bij je boodschappen. Het stond niet aangekondigd, je kwam er pas achter bij de kassa. Voor mij in de rij stonden twee klanten, een man en een vrouw, lekker fifty-fifty als ik mezelf niet meerekende.

‘Spatel erbij?’ vroeg het kassameisje?
‘Bedankt,’ mompelde de man. Hij stopte de spatel in zijn tas, bij zijn andere spulletjes. Hij straalde plezier noch dankbaarheid uit. Helemaal niets straalde hij uit. Hij keek alsof je altijd een spatel bij je boodschappen krijgt, alsof het een kassabon was.

De vrouw had het niet meegekregen, ze zat op haar telefoon te kijken. De vraag kwam als een verrassing. Ze twijfelde, zei niets.
‘Gratis,’ zie het kassameisje.
‘Oh, oké.’ Ze nam de spatel aan, stak hem in haar tas.

Ik had genoeg tijd gehad om na te denken. In eerste instantie dacht ik, leuk, een gratis spatel. Daarna: wat heb je eraan? Ik heb al een spatel en wat moet je met twee spatels? Ik zag het voordeel niet. Maar botweg weigeren, was dat beleefd? Mocht je een gegeven spatel in de bek kijken?

Toen de vraag kwam, wist ik het nog steeds niet. Het kassameisje zwaaide de spatel verleidelijk voor mijn ogen.
‘Nee, dank je,’ zei ik vanuit mijn onderbewuste. Onderweg naar huis was ik erg in mijn nopjes zonder spatel.

—

Die anderen hadden die spatel natuurlijk net zo min nodig als ik. Anders hadden ze hem wel gekocht. Er is een Action boven de Dirk. Daar kost zo’n spatel vijftig cent. Waarom ze hem dan toch aannemen? Omdat het gratis is, denk ik, en omdat ze overrompeld worden door de plotselinge vraag en ‘ja’ het meest voor de hand liggende antwoord is.

In de platenzaak waar ik werkte gaven we klanten de Klassieke Zaken mee, een tijdschrift dat in superlatieven over nieuwe cd-releases schreef – het was bedoeld om de verkoop op te krikken. ‘Klassieke Zakentje erbij?’ vroegen we, terwijl we het blaadje al in het tasje schoven. Honderd zaterdagen en de weigeraars zijn op één hand te tellen. Je kunt klanten alles meegeven wat je wilt. Steunzooltje? Gourmetstelletje? Koel- vriescombinatietje? Associatieverdragje Oekraïnetje? Oké, bedankt.

Op mijn boekpresentatie zei ik dat ik niet meer over mijn supermarktbezoek zou schrijven en dat je me er niet op vast moest pinnen. Dat blijkt maar weer. Er is een nieuwsbrief.