Schwarzkopf Anti-roosshampoo met zinkpyrithione – het begin van een revolutie

Tot ongeveer mijn veertiende had ik last van roos, een huidaandoening waarbij dode cellen tot schilfertjes samenklonteren en als sneeuw uit je haar naar beneden dwarrelen wanneer je er krachtig doorheen woelt, op de manier waarop stoere mannen honden aaien. Het was niet zo dat ik mijn persoonlijke hygiëne verwaarloosde. Roos krijg je vaak zomaar, omdat je er toevallig vatbaar voor bent, net als een koortslip of ruzie. Het ziet er minstens zo belachelijk uit.

Mijn moeder had dankzij haar verpleegkundige achtergrond en/of vanwege haar moeder-zijn verstand van zaken en telkens wanneer ik een roosaanval had, kocht ze bij de drogist een shampookuurtje waarmee ik drie dagen achter elkaar mijn haar moest wassen. Ik was er dan een paar maanden tot een half jaar vanaf, maar vroeg of laat kwam het altijd terug. Ik dacht dat de cyclus zich voor altijd zou herhalen en had me daarbij neergelegd. En toen introduceerde mijn moeder anti-roosshampoo voor elke dag. Dat was iets nieuws, in ieder geval voor mij. Sindsdien was ik mijn haar dagelijks met anti-roosshampoo.

(Vervelend overigens dat ‘was’ zowel de eerste persoon onvoltooid verleden tijd van zijn is als de eerste persoon onvoltooid tegenwoordige tijd was wassen. Ik hoop dat het niet te veel afleidt van de inhoud, want ik ben hier iets belangrijks aan het vertellen.)

Moeder
Mijn moeder is niet erg merkvast. Dat heeft met haar nieuwsgierige aard te maken. Ze koopt alles wat nieuw is. Sterker nog, ze koopt énkel wat nieuw is. Nieuw, of in de aanbieding. Dus als de Sanex op was, stapte ik over op Andrélon en daarna stond er een familieverpakking Palmolive klaar. Als het op shampoo aankomt, kan je gerust stellen dat ik een enerverende jeugd heb gehad.

Toen ik uit huis ging om te studeren, moest ik zelf mijn shampoo kopen. Mijn eerste eigen aankoop op anti-roosgebied was een fles van het Berlijnse haarverzorgingsmerk Schwarzkopf. Sindsdien koop ik niet anders, al veertien jaar niet. Ik verwacht niet dat dat ooit zal veranderen.

Dat is opmerkelijk. Wat merktrouw betreft (of beter: het gebrek daaraan), lijk ik indrukwekkend veel op mijn moeder. Net als zij koop ik het liefst producten die ik nog nooit eerder heb gekocht en als die niet voorhanden zijn, dan kies ik het goedkoopste. De merken van mijn douchegel, tandpasta, aardappels, pepernoten, rijst en thee wisselen vaker dan de standpunten van regerende politici, maar voor anti-roosshampoo geldt dat pertinent niet. Ik zit vast aan Schwarzkopf als een kindertong aan een ijzeren brugleuning in de winter.

Lang en vaak heb ik nagedacht over de vraag waarom ik op shampoogebied zo godvergeten monogaam ben. En bovenal: waarom is de keuze gevallen op Schwarzkopf Anti-roosshampoo? Weinig shampoos zijn minder aantrekkelijk.

Blauw
De fles van Schwarzkopf Anti-roosshampoo is menhirvormig, zo breed als mijn hand en ongeveer zo hoog als een liniaal van vijftien centimeter. De bovenste twintig procent bestaat uit een glanzende, lichtgrijze dop. De rest van de fles is blauw. Dat hoort zo. Net als melkchocolade, water zonder koolzuur, champignonbakjes en cafeïnevrije koffie is anti-roosshampoo blauw. Guhl, Andrélon, Vichy, Palmolive, Nivea, Fructis, Sanex, Garnier, Axe; allemaal blauw. Dat is wellicht een afspraak tussen de fabrikanten, maar meer waarschijnlijk een idee van één van hen, waarna de rest volgde.

Ik kan daarmee leven. In essentie is er niets mis met blauw. Met het blauw van Schwarzkopf Anti-roosshampoo is wel iets mis. Het is niet het stoere korenblauw van boerenoveralls. Niet het verleidelijke blauw van heldere luchten boven parelwitte stranden van eilanden in de Stille Oceaan. Het is het pastelblauw van ‘hoera een zoon’-kaartjes. Meisjesblauw. Kleurloos blauw. Blauw waar een beetje man zich niet mee wil associëren.

Die kleur blauw heb ik elke ochtend in mijn handen.

Milan
Maar dat is niet het ergste. Het ergste is de man die voorop de fles staat afgebeeld. Hij heeft kort donker haar, een baard van 24 uur, een jaren tachtig reclameglimlach en een ego dat te groot is voor de foto. Hij heet op zijn best Marc, maar meer aannemelijk Milan en hij is de grootste klootzak ter wereld. Hij zit er ongeveer zo bij als De Denker van Rodin, met dat verschil dat hij zijn hand niet aan zijn kin heeft, maar aan zijn roosvrije haar. Het is bovendien duidelijk te zien dat hij niet denkt. Hij poseert. Voor een fotomodel in actie is dat logisch, maar Milan is het type dat ook poseert als hij niet werkt. Hij gaat poserend door het leven. Hij is die leuke collega van je vriendin. Zo’n gast die vrouwen complimenteert met alles wat ze doen en zeggen. Ze kunnen de grootste bullshit uitkramen, Milan geeft ze gelijk. Hij lacht om hun grappen die niet grappig zijn. Hoe hij het doet weet ik niet, maar hij ziet het als een vrouw naar de kapper is geweest. Daar zegt hij dan iets van. Vrouwen denken dat daar niets achter zit. De schatten.

Zinkpyrithione
Onder de foto van Milan en het in grote letters geschreven ‘Anti-Roosshampoo’ staat ‘met zinkpyrithione’. Ik maak mij sterk dat bij benadering niemand weet wat zinkpyrithione is. Anders dan ingrediënten van de meeste shampoos – perziken voor pijpenkrullen, mango’s voor meer volume – klinkt zinkpyrithione niet als iets dat je ’s ochtends voor je plezier door de yoghurt roert. Toch is het wel degelijk bedoeld als aanbeveling. Roos is een serieus probleem. Dat los je niet op met wat eenvoudige fruitextracten. Dat vraagt om medicijnen met moeilijke namen die je niet kan onthouden. Desalniettemin zou ik, als ik mocht kiezen, voor perziken of mango’s gaan. (Nee, dat klopt niet. Ik mag immers kiezen en ik kies voor zinkpyrithione. Daarover later meer.)

De achterkant van de fles
Het achteretiket staat volgeschreven met kleine lettertjes. Niet de sluwe kleine lettertjes van misleidende wurgcontracten, maar kleine lettertjes die het product een zekere gewichtigheid moeten geven. Net als bij wurgcontracten gaat men ervan uit dat de lettertjes niet gelezen worden. Dat kan niet anders; er staat welbeschouwd helemaal niets. Wat er wel staat, staat er meteen duizend keer.

De tekst vangt aan met het dikgedrukte Anti-Roos, als de titel van een hoofdstuk in een roman. Dan volgt met witte letters in een donkerblauw trapezium de subtitel ‘haar met roos’. Daaronder: ‘De formule met Zinkpyrithione bevrijdt het haar effectief van roos vanaf het eerste gebruik.’ Alsof het een stelling betreft die met argumenten bekrachtigd moet worden, volgt een korte opsomming.
          V ‘Bevrijdt het haar van roos en helpt roosvorming tot wel 6 weken te voorkomen.’
          V ‘Helpt tegen een jeukende en geïrriteerde hoofdhuid.’
Dan, in kapitalen en dik gedrukt: ‘SCHWARZKOPF ANTI-ROOS: UW EXPERT VOOR GEZOND HAAR ZONDER ROOS’.

Vijf keer
Het ligt er een beetje aan hoe je telt, maar als je het mij vraagt staat hierboven vijf keer hetzelfde. Zelfs de grootste onnozelaar op aarde zal inmiddels begrijpen waar de shampoo voor dient. Voor Schwarzkopf is het nog niet voldoende. De werking van de shampoo wordt op een tijdschaal geplaatst. ‘VOOR: Haar met roos. NA: Schwarzkopf Anti-Roos met Zinkpyrithione verwijdert roos effectief.’

Voor de visueel ingestelde mens wordt hetzelfde nog eens weergegeven middels een animatie. Het plaatje links toont vijf gigantische TicTacs in een dichtbegroeid bos. Ter verduidelijking staat erboven geschreven: ‘HAAR MET ROOS’. Rechts staat hetzelfde plaatje nogmaals, maar dat zonder de TicTacs. De begeleidende tekst luidt nu: ‘ROOS EFFECTIEF VERWIJDERD’. Alle schaamte voorbij sluit Schwarzkopf af met: ‘Bewezen: werkt effectief tegen roos’. Wie het heeft bewezen staat er niet bij. Het schept weinig vertrouwen.

Frans
Alle teksten op de achterkant van de fles staan er behalve in het Nederlands ook in het Frans. Dat zou erop kunnen duiden dat de shampoo met hetzelfde etiket ook op de Belgische en/of de Franse markt wordt verkocht, maar waarschijnlijk is het enkel omdat het Schwarzkopf anders niet lukte om het achteretiket vol te krijgen. Dat lukt ze met het Frans erbij overigens ook niet. Daarom volgt een gebruiksaanwijzing, speciaal voor mensen die niet weten hoe ze hun haren moeten wassen. ‘Op nat haar aanbrengen, zorgvuldig inmasseren en uitspoelen.’ Je moet er maar opkomen.

Naast de gebruiksaanwijzing staat in relatief bizar grote letters het percentage siliconen. Ik had nooit gedacht dat er siliconen in shampoo zouden zitten en dat klopt ook, want het percentage is nul.

Ingrediënten
Daaronder staan de ingrediënten opgesomd. Het is opvallend dat men hier het Nederlands en Frans verruilt voor één enkele nieuwe taal, die het midden houdt tussen Latijn (Aqua) en Engels (Citric Acid). Naast zinkpyrithione zijn mijn favoriete ingrediënten Cocamidopropyl Betaine, PEG-7 Glyceryl Cocoate en Sodium Polynaphthalenesulfonate.

Helemaal onderaan staan de inhoud (400 ml e), het adres van Schwarzkopf (in Düsseldorf, wat opmerkelijk is voor een Berlijns merk), een streepjescode en een soort zalfpotje met een zwevende deksel. Op het zalfpotje staat de code 12M. Dit logo staat op alle shampoos die je kan kopen. En op douchegeld, tandpasta, deodorant, haargel, enzovoort. Eigenlijk op alles wat je bij de drogist vindt.

Meisje/logo
Ik had ooit een date met een meisje dat wist wat dat logo betekende. Het was de saaiste date uit mijn leven. Het waren zelfs de saaiste twee uur uit mijn leven, nog voor de statistiekcolleges van Jon Ubbink, God hebbe zijn ziel (of zou Jon Ubbink nog leven? Statistisch gezien valt het niet uit te sluiten).

Het meisje van de date vertelde over haar auto en haar vriendinnen en haar kat en weet ik veel en ik viel bijna in slaap, toen ze een verhaal begon over haar eerste baantje. Dat was bij het Ministerie van Volksgezondheid. Ze had daar drie jaar lang in een projectgroep gewerkt om het 12M-logo verplicht te stellen. Het was inmiddels tien jaar geleden en nog nooit had ze iemand ontmoet die de betekenis van het logo kende. De meeste mensen was dat hele logo zelfs nooit opgevallen.

Het zit dus zo: de M staat voor ‘maand’ en het getal (in dit geval 12) voor het aantal maanden dat je een product na openen nog kan gebruiken zonder dat het effect ervan verminderd is. Voor zonnebrandcrème is dat best belangrijk en voor mascara ook, omdat daar op den duur steeds meer bacteriën in komen en die wil je niet in je ogen krijgen, maar voor de meeste producten maakt het reet noch fluit uit. Het is niet zo dat shampoo plots leidt tot haaruitval of griep als je het langer dan een jaar geleden voor het eerst gebruikt hebt. En zelfs al was dat zo, als niemand weet wat het logo betekent, dan heb je er nog niets aan.

Bovenstaande maakt duidelijk dat het goed is om te daten, zelfs met saaie meisjes. Het kan heel leerzaam zijn en als je langzaam drinkt, zijn de kosten ook nog wel te overzien.

Geur
Schwarzkopf Anti-roosshampoo, de vloeistof bedoel ik, is wit en ruikt naar ziekenhuizen, maar niet op een beangstigende manier. Het geeft je min of meer hetzelfde neutrale sentiment als de aanblik van een stopcontact of zo’n vierkant IKEA-tafeltje. Dat is waarschijnlijk precies de bedoeling. De gedachte is, naar analogie van de zinkpyrithione: hoe aantrekkelijker de geur, hoe kleiner de kans dat het werkt. Ik geloof daar niet in. Van smakelijke aroma’s krijg je geen roos. Hooguit honger.

Conclusies
Tijd voor wat conclusies. Laat ik eerst even terugkomen op Milan. Er zullen vast mannen zijn die hem een sympathieke peer vinden, zoals er ook mannen zijn die zonder ironie in een restaurant durven te vragen of er in plaats van reguliere koffiemelk misschien geitenmelk is, maar dat is een verwaarloosbare minderheid. Daar red je het niet mee als shampoomerk. Een beetje man kiest van zijn lang-zal-ze-leven niet voor Schwarzkopf Anti-roosshampoo. Dat, en de keuze voor een babyblauwe fles, duidt erop dat de marketingstrategie van Schwarzkopf gericht is op vrouwen.

Dat kon best eens slim zijn. Terwijl alle andere merken strijden om de harten van de mannen die zelf hun shampoo kopen, mikt Schwarzkopf op de huishoudens waarin de vrouw de boodschappen doet. Alle vrouwenemancipatie van de laatste honderd en zoveel jaar en drie feministische golven ten spijt, is dat nog altijd een reusachtige groep.

Waarom ik?
Als dat klopt, dan zal je je afvragen waarom ik (een man, laten we wel wezen) al veertien jaar kies voor Schwarzkopf Anti-roosshampoo met zinkpyrithione, een shampoo in een onappetijtelijke fles vol onzinnige aanbevelingen, die niet eens lekker ruikt?

Het begon uit pure recalcitrantie. Ik vocht in mijn eigen kleine oorlog tegen de shampoomarketeers, die ik won door precies dat product te kopen dat ik logischerwijs juist niet zou moeten kopen.

Inmiddels geloof ik dat dit het begin kan zijn van een revolutie. Een aanzienlijk deel van de kostprijs van een product bestaat uit marketingkosten. Soms is dat meer dan de helft. Dat betekent dat je twee keer zoveel betaalt voor een artikel, enkel om de kosten te dekken die nodig waren om je te verleiden om dat artikel überhaupt te kopen. Deze onzinnige paradox kan enkel doorbroken worden door precies het tegenovergestelde te doen van wat marketeers van je verwachten. Dat ik daarvoor elke ochtend met Milan onder de douche moet staan, dat is dan maar zo. Ik kan me gevaarlijkere revoluties voorstellen.

Bijkomend gevolg van dit alles is dat ik al veertien jaar lang gezond haar heb, zonder roos. Effectief verwijderd vanaf het eerste gebruik.

Het is dat ik het die marketinggasten niet gun, anders zou ik er zeer content mee zijn.